Kasteelruïne en Fluweelengrot in Valkenburg

Ofschoon ik een geboren en getogen Limburger ben, heb ik mezelf van jongs af aan altijd gezien als een wereldburger. Ik vind het dan ook opmerkelijk dat ik in de afgelopen jaren een groeiende chauvinist in me ontdek. Zo ontdekte ik onlangs dat de Limburger in mij toch bijzonder trots is op zijn achtergrond. Z’n dialect (wat vreemd is, want ik spreek het nooit) en de regio waar ik vandaan kom.

En dan moet ik toch, weliswaar op een nuchtere Hollandse manier, constateren dat “wij Limburgers” inderdaad een apart volk zijn. En dit door meer dan alleen maar dat zangerige mengelmoesje van Duits, Nederlands en Frans. Met de bekende zachte “g” dat bij ons als taal geldt. Immers “de Limburger” is opgegroeid in een gebied dat toch opvallend anders is dan de rest van Nederland en meer specifiek Holland. En al deze verschillen zijn bijzonder merkbaar als je als toerist een bezoekje brengt aan het prachtige stadje Valkenburg aan de Geul en zijn Fluweelengrot.

Pittoresk stadje

Ik heb dit pittoreske stadje in mijn 38 levensjaren misschien al honderden keren bezocht. Maar ondanks het feit dat ik een enorme liefhebber ben van kastelen, heb ik vreemd genoeg nog nooit van de gelegenheid gebruik gemaakt om het enige hoogtekasteel dat Nederland rijk is te bezoeken. Er moesten 4 dol enthousiaste kinderen aan te pas komen om ons te motiveren dit uitstapje te plannen. En dat bleek een schot in de roos te zijn.

Het beviel zo goed zelfs dat de chauvinist in mij meteen besloot er een blog over te schrijven en er tevens een mooie win actie van te maken. En zie hier het resultaat. Hopelijk bevalt jullie dit verhaaltje over Limburgs glorie. En diegene die het meeste in contact wil komen met zijn “innerlijke Limburger” maakt kans op 4 gratis tickets voor een bezoek aan deze prachtige Kasteelruïne en de “grotten” die onder half Limburg verscholen liggen.

De Kasteelruïne van Valkenburg aan de Geul

De Kasteelruïne van Valkenburg aan de Geul ligt in het onmiddellijke centrum van het stadje. Dus als je het wilt bezichtigen, kun je het beste je auto parkeren op een van de vele parkeerplaatsen rondom het centrum. Dit is echter geheel niet limiterend, want het stadje is maar klein en het is een plezier om erdoorheen te wandelen. Het is doorspekt met historische monumenten zoals de 14^de-eeuwse Berkelpoort of de even oude en imposante Grendelpoort, die allemaal deel uitmaken van de, helaas grotendeels vergane, stadsomwalling van dit prachtige stadje.

Maar ook de in 2014 met moderne aspecten herbouwde Geulpoort (origineel gebouwd in de tweede kwart van de 14^de eeuw) past perfect in het historische karakter van deze prachtige locatie. Eenmaal bij de ingang van de ruïne aangekomen hebben wij combi-tickets gekocht die toegang bieden tot niet alleen de Kasteelruïne, maar ook de “Fluweelengrot” die er pal onder ligt.

Hoogtekasteel

Aangezien dit het enige hoogtekasteel (gelegen op de Heunsberg) is dat Nederland rijk is, is de ruïne in de gehele omtrekt goed te zien. Echter de schoonheid en grootte van het originele kasteel zijn alleen goed te bevatten door een wandeling door de ruïne zelf. De bouw begon al in de 12^de eeuw met de aanleg van een opvallende tienhoekige toren midden op de berg met daaromheen een houten omwalling.

Natuurlijk kan ik een heel betoog afsteken over de geschiedenis van het kasteel. Maar ik denk dat het leuker is om dit zelf te ontdekken in een bezoekje. Hoe dan ook, na een aantal periodes van verbouwen. Maar ook vernietiging, werd het kasteel definitief vernietigd in 1672 door stadhouder Willem III die wou voorkomen dat het in vijandige handen zou vallen. Sindsdien prijkt de ruïne boven de stad uit en is het veelvuldig gebruikt door bewoners van Valkenburg als steengroeve voor goedkope mergelblokken. Gelukkig werd hier een halt toe geroepen in het begin van de 20^ste eeuw.

En nu, enige restauraties later, kunnen we allemaal genieten van deze voor Nederlandse begrippen bijna buitenlands mooi aanvoelende locatie. Wellicht ook leuk om te melden dat er bij de ruïnes veel extra evenementen georganiseerd worden. Zo wordt bijvoorbeeld van 16 juli t/m 20 augustus iedere zondag twee maal per dag een roofvogelshow gegeven. Eentje om 13:00 uur en eentje om 16:00 uur. Waarbij de valkenvlucht centraal staat. Voor de kinderen wordt er een speurtocht aangeboden die ook leuk is voor de ouderen. Omdat hij je ertoe aanzet de vele informatie bordjes te zoeken en wat nauwkeuriger te bestuderen. Kortom een leuk uitje voor jong en oud.

De Fluweelengrot

Maar wellicht nog ongewoner dan een hoogtekasteelruïne in Nederland, zijn de “grotten” die eronder liggen. Het moge duidelijk zijn dat het hier niet om echte grotten gaat, maar eigenlijk om steengroeves. Onder Limburg liggen namelijk letterlijk honderden kilometers tunnels uitgegraven in de kostbare Mergellaag. En een van de mooiste van deze groeves is de Fluweelengrot in het midden van Valkenburg. In de afgelopen eeuwen hebben namelijk heel wat kunstenaars die te weinig geld hadden voor canvas en verf de uitoefening van hun beroep. Geoefend op de mooie vlakke wanden achtergelaten door de steenbrekers van vroeger. Het resultaat is massa tunnels met wanden vol met prachtige tekeningen. Maar ook beeldhouwwerken die de tand des tijds prachtig doorstaan hebben. Dat komt door de manier waarop ze gemaakt zijn en de stabiele omgevingscondities.

Tweede wereldoorlog

In deze groeve zijn ook de sporen van een meer recente zwarte pagina in de geschiedenis van de mensheid te vinden. Ze werden in de tweede wereldoorlog namelijk als schuilkelders gebruikt door zowel de lokale bevolking. De geallieerden, maar ook de Duitsers. Persoonlijk vond ik de silhouetten van de hoofden van een aantal Amerikaanse soldaten die ze tijdens een kort verblijf in 1944 hebben achtergelaten nogal aangrijpend.

Het merendeel ervan sneuvelden namelijk enige weken later tijdens een offensief ten noorden van Limburg. Ze zijn later begraven op het oorlogskerkhof van Margraten. Na een uur durende wandeling bij een aangename koelte van ca. 13^oC (heerlijk tijdens een snikhete zomerdag) eindig de rondgang heel toepasselijk daar waar de vluchttunnels van de Kasteelruïne uitkomen in de ondergelegen groeve. Net zoals bij de Kasteelruïne, is aan de Fluweelengrot ook een leuk evenement gekoppeld. In dezelfde periode van 16 Juli tot 20 augustus kun je iedere dinsdag, woensdag en zaterdag om 20:00 uur aan een avondrondleiding deelnemen. Voor meer informatie over evenementen georganiseerd bij de Kasteelruïne, bezoek dan de website en kijk verder onder “onze activiteiten”.

Combi-ticket

Hoe dan ook, het moge duidelijk zijn dat zo’n combi-ticket (volwassenen: 10,50 euro; kinderen <12 jaar 7,80 euro) garant staat voor een dag gevuld met avontuur, Limburgse historie en gezelligheid. (zeker als je tussentijds nog ergens gaat zitten om te genieten van een van de vele eetgelegenheden in deze prachtige stad) Je zult er zeker een aantal onvergetelijke herinneringen aan overhouden.

Lees ook.

• Mergelrijk (Valkenburg – Zuid-Limburg)
• Een onderaards labyrint vol nagebootste catacomben vind je in de ‘Romeinse Katakomben’

Ben jij al eens in Valkenburg geweest?