Het boek Waarover ik niet spreken kan – Brief van een overlever (ISBN 9789047717829) is geschreven door filosoof en auteur Désanne van Brederode en uitgebracht door Lemniscaat in 2024. Dit indrukwekkende werk is gebaseerd op het levensverhaal van Rabee Kurdi en vormt een vervolg op Brief aan een gelukszoeker. In briefvorm deelt Rabee zijn ervaringen en innerlijke strijd met X, zijn geliefde, die hij eerder zonder uitleg achterliet.

De brief is geschreven vanuit Egypte en geeft een diepgaande inkijk in de emoties, herinneringen en worstelingen van een overlever. Thema’s als heimwee, identiteit, religie, cultuurverschillen en politieke onderdrukking vormen de rode draad van het verhaal. Van Brederode’s filosofische achtergrond weerspiegelt zich in de taal en stijl van het boek: doordacht, poëtisch en met een bewuste keuze om soms dingen onbenoemd te laten.

Mening

Het boek laat op een indrukwekkende manier zien hoe verschillend mensen terugkijken op hun thuisland na een oorlog. Verlangens en angsten lopen door elkaar heen. Rabee’s herinneringen aan Syrië zijn complex; zijn jeugdherinneringen en de monsterlijke schaduwen van het regime vormen een onlosmakelijk geheel. De beschrijvingen van zijn detentie zijn aangrijpend en laten zien hoe overlevenden niet alleen fysieke, maar ook morele strijd moesten voeren.

Wat bijzonder raakt, is de manier waarop het boek ingaat op de culturele contrasten tussen Syrië en Nederland. De worstelingen van Syrische stellen in Nederland worden realistisch geschetst: mannen die hun status verliezen en zich machteloos voelen, vrouwen die zich paradoxaal genoeg juist conservatiever gaan gedragen. Van Brederode schuwt de complexiteit niet en toont zowel de kwetsbaarheid als de veerkracht van migranten in een nieuw land.

Daarnaast heeft het boek een sterke politieke lading. De verdeel-en-heersstrategie van het Syrische regime wordt uitgebreid besproken, evenals de onmogelijke positie van degenen die tussen twee werelden balanceren. Rabee’s besef dat zijn eigen vrijheid met schuldgevoel gepaard gaat, maakt diepe indruk.

Toch biedt het boek niet alleen pijn en verdriet, maar ook hoop. De uitnodiging aan X om naar Hotel Hoop te komen symboliseert een verlangen naar verzoening en heling. Het is een openhartige en meeslepende liefdesbrief, niet alleen aan X, maar ook aan de lezer.

Slot/samenvatting

Waarover ik niet spreken kan is een krachtig en gelaagd boek dat diepe indruk achterlaat. Het laat zien hoe mensen omgaan met herinneringen, verlies en identiteit in een verscheurde wereld. Van Brederode’s filosofische en literaire stijl maakt dit boek extra bijzonder: de tekst is niet alleen een verhaal, maar ook een reflectie op taal, onuitgesproken pijn en de kracht van hoop.

Een absolute aanrader voor lezers die zich willen verdiepen in de menselijke kant van migratie, politiek en identiteit.

Lees ook:

In hoeverre bepalen cultuur en afkomst je identiteit, zelfs als je in een nieuw land woont?

Foto: Marije
#spon